به گزارش مدیریت ارتباطات و امور بین‌الملل، نهمین تور تخصصی هنر و معماری »آرت دکو»، با موضوع «پیدایی و معماری کارخانه دخانیات ایران»، به مناسبت 5 مهرماه، سالروز افتتاح شرکت دخانیات ایران به میزبانی این شرکت برگزار شد.
پژوهشگران عضو گروه «سفرنویس» در ابتدا از موزه دخانیات، ساختمان بنگاه، انبارها، زورخانه، نیروگاه و ... بازدید کردند و در جریان بازدید از سوی کارشناسان و نیز خانم شیبانی؛ مسئول موزه دخانیات توضیحاتی دریافت کردند.
در بخش پایانی، نشستی تخصصی در سالن امام رضا(ع) برگزار شد که پس از پخش کلیپی از تاریخچه شرکت دخانیات ایران، «بیژن شافعی» از پژوهشگران این حوزه با ارائه اسلایدهایی از ابنیه این شرکت، توضیحاتی از روند ساخت و سازه‌های آن بیان کرد.
وی با بیان اینکه ساخت کارخانه دخانیات تهران از انتخاب زمین در نزدیکی دروازه قزوین شروع شده و در سال 1316 افتتاح شده و سال 1317 از شرکت اشکودا به عنوان شرکت سازنده تحویل گرفته شده، افزود: البته برای آن طرح توسعه‌ای هم دیده شده بوده که تاریخ دقیقی برای آن در دست نیست ولی به نظر می‌رسد مربوط به اوایل دهه سی شمسی باشد.
شافعی که خود از نزدیک از شرکت اشکودا بازدید داشته، در ادامه یادآور شد: براساس نقشه‌ای که از سال 1309 هجری شمسی در دست است، تهران دیوار نداشته و فقط دروازه و خندق اطراف آن بوده است که یکی از این دروازه‌ها دروازه قزوین است که ارتباط با غرب از طریق آن انجام می‌گرفته است.
وی با بیان اینکه قسمتی از محل فعلی شرکت دخانیات، کارخانه کبریت‌سازی فعال بوده، تأکید کرد: سازه‌های بتنی اجرا شده در ساخت ابنیه شرکت دخانیات در زمان و نوع خود پیشرفته بوده است.
این پژوهشگر اضافه کرد: از سال 1319 یک عکس هوایی از تهران در دست است و در 1321 ارتش انگلیس از کل شهر تهران و ایران عکس هوایی دارد.
شافعی همچنین با اشاره به ماکتی که از طرح اولیه ساخت شرکت دخانیات در دست است، گفت: همان طرح اولیه دقیقاً توسط شرکت اشکودا اجرا شده است. از سویی بین سال‌های 1321 تا 1325 کمترین عملیات عمرانی در این مجتمع صورت گرفته، چرا که همزمان با دوران جنگ بوده است.
وی در پایان با بیان اینکه «سازه‌های ابنیه شرکت دخانیات ایران منحصر به فرد است و می‌توان به عنوان میراث صنعتی معرفی و نگهداری شود»، یادآور شد: حجم تأسیساتی که برای هدایت آب‌های زیر زمینی و نیز سیستم‌های تأسیساتی زیربنایی که در زیر این ساختمان‌ها تعبیه شده، از دلایل عمر بالای آنهاست.
در پایان این نشست، جلسه پرسش و پاسخ برگزار شد.
